Het verhaal van het kerkje van Kwadijk

i1316938-2Rond 1300 was er al sprake van een dorp Cadyc met kerk. De oudste Kwadijker kerk stond er al in 1414, het jaar waarin de Kwadijkers verplicht poorters (burgers) van Edam werden. Het zal een eenvoudig, rechthoekig gebouwtje zijn geweest, waarschijnlijk gebouwd van hout, bedekt met riet of leisteen. Mogelijk is het gebouwtje één of meerdere malen vernieuwd of vergroot totdat, waarschijnlijk rond 1500 een éénbeukige kruiskerk werd gebouwd. Deze kerk is op verschillende, vooral 18de eeuwse topografische tekeningen afgebeeld. De éénbeukige kruiskerk met een open torentje (dakruiter) op de kruising dateert van het begin van de 16de eeuw. In 1674 werd de kerk hersteld nadat een orkaan schade had veroorzaakt.

Historie frame

Op zestiende-eeuwse tekeningen is te zien dat het kerkje op een eiland lag. De kerkgangers maakten de oversteek per boot! Pas omstreeks 1700 kwam er een bruggetje.
Dit oude kerkje werd in 1835 vervangen. Het kerkje was in slechte staat en renovatie bleek te duur. Daarom bouwde men een nieuwe kerk. Bovendien was de vorige kerk veel te groot voor de inmiddels kleinere kerkelijke gemeente die Kwadijk toen was.
Op het zadeldak van het huidige rechthoekige zaalkerkje staat een houten, witgeschilderde toren waarvan de spits met koperplaten is bekleed. Aannemer De Zeeuw uit Edam kreeg de opdracht voor 1.500 gulden. De Kwadijker timmermannen Pieter en Jan Sijmensz Kleen bouwden voor 200 gulden een nieuwe brug en toegangspoort. De eerste steen werd gelegd door de tienjarige Jan Dirksz Kwantes. De herdenkingssteen bij de ingang getuigt daar nog van. Timmerman Kleen verdiende met zijn werk een vaste zitplaats in de kerk mét kussentje.
De 4 smeedijzeren hanglampen met pendels brandden tot 1925 op petroleum. Elektriciën Hendrik Doets bracht 18 lichtpunten aan, de kronen werden aangesloten op het elektriciteitsnet. Zondagavond 22 november werd het licht voor de eerste keer aangestoken en ‘voldeed ten zeerste’.
Op 20 september 1959 werd in de kerk van Kwadijk de eerste vrouwelijke predikant binnen de Nederlandse Hervormde Kerk aangesteld. De eerste dienst van Ds mej. I.C. Jansen vond plaats onder grote belangstelling van de nationale pers. Zo schreef Het Parool: “Een sympathieke jonge vrouw in een toga die haar niet misstond”.

Interieur

Web-Interieur2-262x175Het kerkje heeft een pastelgroen houten tongewelf. De luifels links en rechts aan de voorzijde steunen op ijzeren zuiltjes. Bijzonder fraai zijn de koperen boog over de doorgang in het doophek alsmede de de koperen lezenaars. De preekstoel met zeshoekige kuip en klankbord, is zeventiende-eeuws en afkomstig uit de vroegere kerk, net als de koperen boog en de koperen lezenaars. Zij zijn uitgevoerd in Lodewijk XIV stijl.
De zerkenvloer bestaat uit grafstenen uit de vorige kerk. Zo zien we o.a. een steen van Jacob Jansen Koster en van Johannes Henricus Snijder, geboren op Urk 30 november 1794 en overleden te Kwadijk op 12 april 1825. Snijder was predikant in Kwadijk. Zijn naam staat ook vermeld op de predikantenborden die de preekstoel aan beide zijden flankeren.
Tot 1827 konden rijkelui in de kerk begraven worden. Het begrip ‘rijke stinkerd’ komt hier vandaan. De geur van van de overleden rijken die in de vloer van de kerk lagen weg te rotten, was niet bepaald een pretje.
Aan het gewelf hangen 4 smeedijzeren lampen in Jugendstil. Deze bijzondere lampen dragen bij aan de vriendelijke uitstraling van het gebouw.
De kerk bezit een mooi Flaesorgel uit 1866. De middentoren wordt bekroond door een lier met aan weerszijden bazuinen, een viool en een luit. Het orgel is geschilderd in de oorspronkelijke kleurstelling en vormt één geheel met het tongewelf en de lampen. Het orgel werd in 2000, na een grote inzamelingsactie in het dorp, grotendeels gerestaureerd.

Gebruik

Wij-frameDe Stichting Oude Hollandse Kerken (SOHK) nam in 1982 het kerkgebouw over. Er volgde een grondige restauratie in 1985-1986 waarbij het gebouw in oude glorie werd hersteld. Zelfs de torenspits ging eraf. In januari 1986 werden de spits, goudkleurige bol en vergulde kerkhaan weer teruggeplaatst met een hydraulische kraan. Deze haan is gemaakt door de Kwadijker smid Barend Haan. Daarnaast werd de kerk voor multifunctioneel gebruik aangepast. In het voormalige stovenhok zijn WC’s aangebracht en op de plaats van het kolenhok is een keukentje gekomen.
Na de restauratie wordt de kerk niet langer alleen als godshuis voor protestanten gebruikt, ook andere gezindten zijn van harte welkom. In het kerkje vinden concerten, exposities en andere culturele evenementen plaats. Daarnaast is het een zeer geliefde trouwlocatie.

Uitsnede def omslag voorzijde voor website

BRON: Oudheidkundig genootschap Oud-Quadyck.
Wilt u meer weten over het kerkje van Kwadijk of over de historie van het dorp Kwadijk? Kijk dan ook eens op de website van het oudheidkundig genootschap Oud-Quadyck

Het genootschap heeft in 2013 een prachtig boek uitgegeven: Van Quadyck naar Kwadijk. Het boek kost € 21,50 (exclusief eventuele verzendkosten) en kan worden besteld bij Oud-Quadyck via de website of telefonisch via 0299 621591. Uiteraard is het ook te koop via de boekhandel.